Wśród pracowników rośnie świadomość własnych praw. Z tego powodu o mobbingu w miejscu pracy jest coraz głośniej, podobnie jak coraz więcej osób zdaje sobie sprawę, jakie zachowania dotyczące pracownika są karalne. Niestety, pomimo nagłaśniania tego zjawiska, ofiarą mobbingu padają coraz to nowe osoby. Jaka jest definicja mobbingu? Co można zrobić w celu przeciwdziałania mobbingowi?
Czym jest mobbing? Jakie rodzaje mobbingu wyróżniamy?
Mobbing oznacza działania, które prowadzą do nękania i zastraszania pracownika, powodują ośmieszenie pracownika, poniżenie go i wykluczenie z zespołu współpracowników. Wywołuje to u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. W definicji mobbingu zawiera się również powtarzalność takiego zachowania — by dane postępowanie mogło być uznane za przejawy mobbingu, musi ono występować przez dłuższy czas, mowa tutaj o długotrwałym nękaniu, a nie pojedynczym incydencie. Pojęcie mobbingu zostało ujęte w art. 94(3) § 2 Kodeksu Pracy i na jego podstawie pracownik może domagać się odszkodowania z tytułu mobbingu.
Chociaż najczęściej w kontekście zaistnienia mobbingu mówi o działaniach pracodawcy wobec pracownika, możemy wyróżnić tak naprawdę trzy rodzaje mobbingu:
- mobbing pochyły (czyli wspomniana już sytuacja, gdzie mobberem jest przełożony, a ofiarą pracownik)
- mobbing pionowy (odwrotna sytuacja, gdzie pracownicy nękają przełożonego)
- mobbing poziomy (zachowania skierowane przeciwko pracownikowi są prowadzone przez innych pracowników)
Jak rozpoznać przejawy mobbingu? Kiedy zgłosić mobbing?
By udowodnić mobbing w zakładzie pracy i dochodzić swoich praw z tytułu mobbingu, należy w pierwszej kolejności móc prawidłowo rozpoznać zjawisko mobbingu. Jakie przykłady mobbingu możemy wskazać? O tym, że w pracy występuje mobbing, możemy powiedzieć w sytuacji, gdy regularnie i długotrwale doświadczamy zachowań mobbera prowadzących do obniżenia naszej samooceny, zastraszenia i traktowania nas gorzej niż pozostałych współpracowników.
Przykładowe zachowania mobbera:
- wyzwiska, złośliwe komentarze, również gesty o charakterze obraźliwym
- poniżanie pracownika poprzez powierzanie mu bezsensownych, ośmieszających zadań
- grożenie pracownikowi i szantażowanie go
- rozsiewanie fałszywych plotek o pracowniku, wyłączanie go z grupy pracowników
- molestowanie oraz zachowania o podtekście seksualnym
- pomijanie i ignorowanie pracownika, lekceważenie i dyskredytowanie jego wiedzy oraz doświadczenia
Nie ma jednak ściśle określonych zachowań, które są jednoznacznie uznane za mobbing lub nie. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie.
Konsekwencje mobbingu — co może zrobić ofiara mobbingu?
Pracodawca ma obowiązek zapobiegać mobbingowi w pracy. W pierwszej kolejności ofiara mobbingu powinna więc skorzystać z dostępnych narzędzi antymobbingowych (jak np. procedura antymobbingowa). Osoby doświadczające mobbingu mogą rozwiązać umowę o pracę. Niezależnie od tego, czy zdecydują się pozostać w dotychczasowym miejscu pracy, czy poszukać nowego miejsca zatrudnienia, przysługują im prawa wynikające z przepisów prawa pracy. Wstępując na drogę sądową, każdy, kto padł ofiarą mobbingu, może uzyskać:
Odszkodowanie z tytułu mobbingu
Ma na celu wynagrodzić poniesione szkody i korzyści utracone przez pracownika wskutek mobbingu, jak np. koszty leczenia, utracone niesłusznie premie czy koszty związane z utratą pracy (jeśli pracownik wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia).
Zadośćuczynienie z tytułu mobbingu
Zadośćuczynienie pokrywa z kolei straty niematerialne. Chodzi o sytuację, gdy mobbing wywołał rozstrój zdrowia pracownika.